10 ข้อเข้าใจผิด กับการเสียชีวิตขณะการออกกำลัง
1 การเสียชีวิตฉับพลันขณะออกกำลังกาย
ประกอบกอบด้วย 2 ปัจจัยคือ
1.1 โรคหัวใจที่ซ่อนอยู่ ได้แก่ โรคหลอดเลือดหัวใจ
โรคกล้ามเนื้อหัวใจ โรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ
1.2 ภาวะกระตุ้นหรือ ตัวเร่ง เช่นการออกกำลังใน Zone 4-5 ภาวะ Cathecholamineที่ออกมามากขึ้นจากการแข่งขัน อากาศที่ร้อน การเสียเหงื่อ เกลือแร่ที่ผิดปกติ
ดังนั้นการเสียชีวิตฉับพลันต้องประกอบด้วย 2 ปัจจัยด้านบน โดยตอนแข่งจะมีโอกาสเกิดปัจจัยทั้ง2 มากขึ้น
2 การตรวจสุขภาพทั่วไป หรือแม้แต่การตรวจ Preparticipant screening นักกีฬา ไม่ได้เป็นตัวการันตีว่า จะกรองโรคร้ายได้ 100% แต่ถ้าเจอก็เท่ากับช่วยป้องกันการเสียชีวิตได้ทันที ตัวเลขของทีมHealth performance ตรวจพบ ความผิดปกติของโรคที่อันตรายอยู่ที่ 1คน ต่อ นักกีฬา 175 คนโดยประมาณ
3 โรคอะไรบ้างที่ตรวจไม่เจอจากการ ตรวจสุขภาพ
ที่หลุดได้มากที่สุด คือกลุ่มหลอดเลือดหัวใจ เพราะบางครั้ง การคัดกรองด้วยการเดินสายพาน ไม่สามารถคัดกรองได้ 100% อาจไม่พบได้ ถ้าการตีบไม่เยอะมาก ดังนั้นการเพิ่มประสิทธิภาพในการตรวจ ต้องให้นักกีฬาออกแรงแบบเต็มที่ขณะเดินสายพาน การตรวจด้วย Bruce Protocol คือเน้นความชันเร่งให้เหนื่อย อาจทำให้นักกีฬา ขาตึง ล้า ก่อนที่จะใช้การทำงานหัวใจเต็มที่ ทางทีมจึงใช้ Ramp Protocol ที่มีความชันน้อยกว่า เลียนแบบการออกกำลังจริง
4 ความน่ากลัวมากที่สุดคือการที่เส้นเลือดไม่ตีบ แต่มีคราบไขมันที่เรียกว่า พลาค ( plaque) ซึ่งตรวจไม่ได้จากการเดินสายพาน เมื่อหลอดเลือดมีคราบไขมันที่หนามากๆ มีการอักเสบบริเวณนั้น (vulnerable Plaque) วันดีคืนร้าย การออกกำลังกายใน Zone สูงๆ ทำให้ความดันในหลอดเลือดหัวใจสูงขึ้น นำไปสู่การฉีกหลุด ของคราบไขมัน ( plaque rupture) ทำให้ร่างกายคิดว่าบริเวณนั้นเกิดแผล จึงสร้างเกล็ดเลือด ก้อนเลือดมาอุด ทำให้เกิดการตันของเส้นเลือดฉับพลัน กระตุ้นให้เกิดหัวใจเต้นผิดจังหวะรุนแรง นักกีฬาจะหมดสติ และเสียชีวิตในที่สุด ถ้าไม่ได้รับการรักษาทำ Ballon หัวใจอย่างทันท่วงที(ตามรูปใน comment)
5 plaque เกิดในกลุ่มคนที่มีไขมันในเลือดสูง หรือ ไขมันในเลือดไม่สูงก็ได้ แต่มีความเสี่ยงเหล่านี้
สูบบุหรี่ เบาหวาน อ้วน กรรมพันธุ์โรคเส้นเลือดหัวใจในครอบครัว.ดังนั้นplaque เป็นภัยมืดที่ซ้อนเร้นในนักกีฬา ที่เป็นสาเหตุทำให้กลุ่มนักกีฬาอายุเกิน 35 ปีเสียชีวิตมากที่สุดขณะออกกำลัง
6 ระดับCholesterol ที่มีค่าเกิน 200 ไม่เยอะ ก็ยังมีโอกาสเกิด Plaque ได้ ทางทีมพบว่าภาวะไขมันสูงในนักกีฬาถูกละเลยอย่างมาก จากความชะล่าใจของนักกีฬา ที่คิดว่าออกกำลังเป็นประจำแล้วน่าจะป้องกันโรคหัวใจได้ หรือเข้าใจว่าค่าไขมันไม่ได้สูงมากมายอะไร
7 ยาไขมันกลุ่ม Statin ถูกบทความบางอันป้ายให้เป็นผู้ร้าย เป็นการสมรู้ร่วมคิดกันของบริษัทยากับงานวิจัย ทำให้คนสับสน และไม่อยากกินยาไขมัน
การกินยาลดไขมัน ไม่ได้ลดเฉพาะตัวเลข แต่ทำให้ plaque ที่มีหลุดยากขึ้น Plaque.stable และถ้าระดับไขมันในเลือดลดลงถึงจุดหนึ่ง ทำให้Plaqueที่เกาะในหลอดเลือดหัวใจลดลงด้วย( plaque regressions)
8 การตรวจหาคราบไขมัน ทำได้จากการตรวจพิเศษ เช่น CT scan สามารถบอกได้ว่ามีคราบไขมันในหลอดเลือดหัวใจหรือไม่ มีหินปูนด้วยไหมในคราบไขมัน แต่ไม่สามารถบอกได้ว่า คราบไขมันที่เห็นน่าจะหลุดง่าย(vulnerable plaque). หรือหลุดยาก พูดง่ายๆ แค่บอกว่ามีหรือไม่มี
การที่มี ก็ไม่ใช่ข้อห้ามในการออกกำลังกายแต่อย่างใด ดังนั้นยังไม่จำเป็นต้องทำทุกราย
9 สุดท้ายแม้ตรวจคัดกรองแบบนักกีฬาแล้ว สิ่งที่ต้องทำทุกครั้งคือการฟังเสียงร่างกายตัวเอง 2 อาการเตือน ที่อันตราย ได้แก่
เจ็บหน้าอกแบบหัวใจขาดเลือด (จุกแน่นเหมือนอะไรมาทับ กลางหน้าอก หรือลิ้นปี่ ร้าวไปไหล่ ไปกรามได้) กับ อาการเวียนหัวหน้ามืดจะเป็นลม
ถ้ามี 2 อาการเหล่านี้หยุดออกกำลังทันที แล้วรีบบอกคนข้างๆ เจ้าหน้าที่ เพื่อนำส่ง รพ ให้เร็วที่สุด ไม่มีคำว่าขอนั่งพัก หรือเกรงใจ
10 หมั่นเช็คสุขภาพทุกปี แม้ว่าคุณจะเป็นนักกีฬาที่แข็งแรงก็ตาม
หมอแอร์
Cr ภาพ คุณอุ้ง. ขาแรงแซงทุกโค้ง